Çocuklarla ilgili en önemli başlıklarından bir tanesi de “Anne Baba Tutumları”dır. Sizlerin de birçok yayında konu ile karşılaşmış olduğunuzu tahmin ediyorum. Bugün anne baba tutumlarının neden önemli olduğu hakkında paylaşımlarda bulunmak istiyorum. Sonraki yazılarımda da anne baba tutumlarının neler olduğu ve ideal olan tutumu hayata geçirebilmek için neler yapabiliriz konularına değinmeyi planlıyorum.

Çiftler çocuk sahibi olmaya karar verdikten sonra hayatlarını aralarına yeni katılacak bireye göre düzenlemeye başlarlar. Çocuk dünyaya geldiği andan itibaren hayatının temel dayanak noktası anne iken, ardından baba, kardeşler ve geniş aile üyeleri çerçevenin içinde yer almaya başlar. Çocuk her gün yaşamla ilgili birçok deneyim kazanır ve çevresi hakkında bilgisini bulunduğu ortamda yer alan yetişkinlerden aldığı geribildirimler ile oluşturur. Örneğin ağladığı zaman etrafında bulunan yetişkinlerin isteklerini yerine getirdiği yönünde alışkanlık oluşturan bir çocuk eğer zaman içerisinde bu davranışı pekiştirilirse büyüdükçe yeni tanıştığı insanların da kendi ihtiyaçlarına öncelik tanımasına yönelik bir beklenti geliştirebilir.

Her ailenin çocuk yetiştirme konusunda farklı tutum ve yaklaşımları olduğunu biliyoruz. Bunlara geçmeden önce çocuğun gelişiminde anne-babanın rolünün ve yardımının neler olduğunu kısaca birlikte hatırlayalım.

1. Anne baba, çocuğun doğuştan getirdiği potansiyelin en üst düzeye ulaşmasını sağlamada en etkili kişidir.
2. Anne-baba çocuk için çok şefkatli bir bakıcı ve çok önemli bir öğretmendir.
3. Anne-baba, çocuğun sosyalleşmesinde önemli rol oynar:

• Grup içinde dengeli bir birey olabilmesi için çocuğa güven duygusu aşılar.
• Sosyal kabul görmesi için gerekli ortamı hazırlar.
• Sosyalleşmeyi öğrenebilmesi için kabul edilmiş uygun davranış biçimlerini içeren birer model oluşturur ve gelişimi için rehberlik eder.
• Çocuğun ortama uyum sağlarken karşılaştığı sorunlarına çözüm getirir.
• Uyum için gerekli olan davranışla ilgili, sözlü ve toplumsal alışkanlıkların kazanılmasına yardımcı olur.

4. Anne baba çocuğun ilgi ve yeteneklerine uygun arzuların gelişimine yardım eder.
5. Anne babanın çocuğun eğitiminde yer alması hem kendi çocuğuna olumlu bir yönde bakabilmesini, hem de kendisine olan güven duygusunun artmasını sağlar.
6. Anne babanın çocuğun eğitiminde rol oynaması sonucu toplumun çocuğa ve eğitimine bakış açısı olumlu yönde değişir.

Anne ve babalara düşen bu kadar büyük görevler varken, zaman zaman inişler ve çıkışlar yaşanması normaldir. Anne baba olmak aynı zamanda bir deneyimdir. Bu deneyimin de en iyi şekilde tecrübe edilebilmesi için çocuğa en doğru tutumla yaklaşılabilmesi gerekir. Ancak her zaman anne babaların çocuklarına karşı sergiledikleri tutumları her zaman sağlıklı olmayabilir. Bunun ailelere göre farklı sebepleri olmakla birlikte  anne ve babaların çocuklarına karşı disiplin anlayışını ve tutumlarını etkileyen başlıca faktörleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

1. Anne ve baba çocuk sahibi olmadan önce nasıl bir çocuk istedikleri ile ilgili kafalarında bir şekil oluşturur. Çocuk anne ve babaların beklentilerine uygun olmadığı veya davranmadığı taktirde yaşanacak hayal kırıklığı ebeveynlerin çocuklara karşı reddedici bir tutum içerisine girmelerine sebep olur.
2. Toplumun kültürel değerleri, çocuklarını yetiştirme konusunda anne-babaların tutumlarını etkiler. Ebeveynlerde birbirinden farklı ülkelerde yetişmiş ise, içinde yaşadıkları toplumun özellikleri onların çocuk yetiştirme ile ilgili görüşlerini etkileyecektir. Bu durumda anne ve babalar ortak hareket anlayışını benimsemediklerinde, tutarsız tutum ve davranışların sergilenme olasılığı artacaktır.
3. Çocukların sayısı, cinsiyeti ve kişilik özellikleri yine anne-babanın tutumlarını etkileyen unsurlardan biridir.
4. Anne-babanın kendi çocukluk yıllarındaki deneyimleri, şimdiki tutumlarında etkili olabilir. Örneğin çocukluk yıllarında maddi durumu kötü olan bir baba çocuklarının da aynı şekilde yaşamasını istemediği için onlara en iyi ortamı sağlama çabası içine girebilir. Ya da çocukluk yıllarında kendi anne babalarından öğüt dinleyenler kendi çocuklarına da öğütler vererek yardımcı olmaya çalışırlar.
5. Eşler arasındaki ilişki, çocuklara karşı tavrı etkileyen bir başka faktördür. Örneğin, eşiyle anlaşamayan, mutsuz bir anne, tüm sevgisini çocuğuna vererek onunla aşırı derecede bütünleşebilir. Tutumların sağlıklı olması, büyük ölçüde ebeveynlerin kendi içlerinde barışık, dengeli, huzurlu ve birbirlerine karşı sevgi ve saygılı olmalarına bağlıdır.
6. Ailenin sosyo ekonomik düzeyi de tutumları etkileyen faktörlerden bir tanesidir. Sosyo ekonomik düzeyi yüksek olan anne babaların eğitim düzeyleri de genellikle yüksek olmaktadır. Bu durumda çocukların eğitimi ile ilgili olan materyallere ulaşma şansları fazladır. Ayrıca bir sorun yaşandığında da uzman kişilere ulaşmada daha bilinçli davranırlar.

Tutumları etkileyen faktörlerin neler olduğunu bilmemiz, yaklaşımımızda kendimizi değerlendirmemiz de bizlere farkındalık kazandırır. Ebeveynlerin farkındalık kazanması ve bilinçlenmesi de, çocukların en iyi şekilde ve ortamlarda yetişmesi için fırsatların yaratılmasını sağlar.

Psk.Dnş.Selda MUTLU

YARARLANILAN KAYNAKLAR:

Prof.Dr.Haluk Yavuzer Ana Baba ve Çocuk. Remzi Kitabevi,7.Basım, İstanbul,1994.

Yrd.Doç.Dr.Aysel Çağdaş, Yrd. Doç.Dr.Zarife Seçer. Anne Baba Eğitimi. Eğitim Kitabevi Konya, 2004.