Her memelinin kendi yavrusunu beslediği doğal düzende anne sütünün insan yavrusu için en doğal besin olması da kaçınılmazdır. Tarih boyunca ulaşılabilen en eski kaynaklar da bunu doğrulamaktadır. Eski Mısırda MÖ 1550 yılından kaldığı sanılan papiruslarda bebekleri beslemenin tek yolunun anne sütü ile besleme olduğu ve bebeklerin üç yaşına kadar anne sütü alması gerektiği yazılıdır.

Rönesans Avrupa’sında yazılan çeşitli kitaplarda anne sütünün bebekler için en iyi besin olduğu belirtilmiştir.

Eski Türklerde, anne sütü ile beslenmeye büyük önem verilmiş ve anne sütü kutsal sayılmıştır.

İbni Sina (980-1037)’nın  ünlü eseri El-Kaânun fit-tıp (Tıp Kanunu)’ da bebeklerin mümkün olduğu kadar anne sütü ile beslenmeleri gerektiği açıklanmaktadır.

17 ve 18. yüzyıl çocuk sağlığı kitaplarında da anne sütünün önemi üzerinde durulmuştur.

Bugünkü teknolojik ve bilimsel imkanlar anne sütünün içerik ve yararlarını kanıta dayalı olarak bilmemizi sağlayabilecek düzeydedir.

21. yüzyıl bilgileri ışığında:

Yenidoğan bir bebek için en iyi gıda anne sütüdür. Yaşamın ilk 6 ayı boyunca, başka hiçbir ek gıda gerekmeksizin, anne sütü bebeğin tüm ihtiyaçlarını karşılamak için yeterlidir. Bu dönemde bebeğe ek olarak verilmesi gereken tek destek D vitaminidir.

• Her annenin sütü kendi bebeği için özel olarak yapılmaktadır. Anne sütünde inek sütünde bulunmayan ve laboratuarda üretilmesi mümkün olmayan 100’den fazla bileşen vardır. Buna ek olarak formül mamalardan (kutu veya şişe mamalar) farklı olarak, anne sütünün içeriği, bebeğin sürekli değişen ihtiyaçlarını karşılamak için sürekli değişir ve yenilenir. Örneğin anne sütünün sabah saatlerindeki bileşimi akşam üzeri bileşiminden, bebeğin birinci ayındaki bileşimi yedinci ayınkinden farklıdır. Ayrıca prematüre bir bebek için olan anne sütü bileşimi, zamanında doğan bir bebek için olandan farklıdır.

• Daha kolay sindirim: Anne sütü bebeğin hassas ve halen gelişmekte olan sindirim sistemi için hazırlanmıştır. Anne sütündeki protein (çoğunlukla laktalbumin) ve yağ, inek sütündeki protein (çoğunlukla kazein) ve yağa göre daha rahat sindirilebilir. Genel olarak anne sütü ile beslenen bebeklerde ishal veya kabızlık gibi problemler hemen hiç görülmez. Sadece anne sütü verilirken oluşan özel barsak florası bebekleri enfeksiyonlardan ve ishallerde korur.

• Daha az sodyum (tuz) ve protein: Anne sütünün tuz ve protein içeriği inek sütüne göre daha az olduğu için, yenidoğanın gelişmekte olan böbreklerinin süzme kapasitesine daha uygundur. .

• Daha az alerji riski: Anne sütü alan bebeklerde ilk 6 aylık dönemde de, sonraki ek besin döneminde de gıda alerjileri mama ile beslenen bebeklere oranla daha az görülür.

• Daha iyi kalsiyum ve demir emilimi: Anne sütündeki kalsiyum ve demir, inek sütü bazlı mamalara göre daha iyi emilerek bebeğin kan dolaşımına katılır. Anne sütü alan bebeklerde demir eksikliği anemi daha az görülür.

• Anne sütü ile beslenen bebeklerde daha az pişik görülür.

• Anne sütü bebeği çeşitli hastalıklardan koruyan bağışıklık maddelerini (antikorlar) bebeğe vererek bağışıklık sistemini güçlendirir. Anne sütü ile beslenen bebeklerde kulak iltihabı, soğuk algınlığı gibi hastalıklar daha az görüldüğü gibi, hastaneye yatmayı gerektirecek mikrobik hastalıklar da bu bebeklerde daha az görülür.

• Anne sütünün bebeği obeziteden koruduğuna ilişkin bilimsel araştırma verileri mevcuttur.

• Psikolojik kazançlar & daha kuvvetli anne-bebek ilişkisi: Anne sütü verilmesi sırasında anne ile bebek arasında çok özel bir bağ kurulur. Bu bebeğin psikolojik gelişimine de olumlu katkıda bulunur.

• Anne sütü verilmesi çok rahat bir besindir: Her zaman kullanıma hazır, temiz ve ideal sıcaklıktadır. Bebeğin ihtiyacı olan her yerde ve her zaman verilebilir. Anne sütü formül mamalar ile karşılaştırıldığında aynı zamanda çok ekonomik bir besindir.

• Anne sütünün anne sağlığı için de pek çok faydası vardır. Emziren annelerde meme ve rahim kanserlerine emzirmeyenlere oranla daha az rastlanmaktadır.

Bebeklerde ek gıdalara 6 aydan sonra başlanması önerilir. Ek gıdalara alışma sürecinde temel besin yine anne sütüdür ancak 1 yaşa kadar günlük beslenmenin %30 una kadar azalır. Ek gıdalarla birlikte olmak koşuluyla, Dünya Sağlık Örgütünün önerisi anne sütünün 2 yaşa kadar devam edilmesidir.

Uzm. Dr. Ayşe SOKULLU

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı