3424
Disiplin çocuğun yeni davranış kazanmasına yardım eder. Disiplin yardımıyla çocuk sosyal davranışları, kurallara uymayı, kendini kontrol etme becerisini ve kendine güvenmeyi öğrenir. Çocuk üzerinde disiplin sağlamak kesinlikle bağırmak, azarlamak ya da vurmak anlamına gelmez. “Küçük bir tokattan bir şey olmaz” düşüncesi olumlu disiplin anlayışında yer almaz. Sizden çok daha savunmasız olan birine vurmak aslında sizin kontrolü kaybettiğinizi gösteren bir işarettir. Ancak bu noktada daha vahim olan çocuğunuzun sizi rol model olarak alacak olmasıdır. Eğer çocuğunuzu kendinden küçük kardeşine birkaç küçük tokat atarken görseniz ona diyebilirsiniz?
Kültürel olarak genelde “küçükler büyüklere saygı göstermelidir” inanışı yaygın olsa da olumlu disiplinin yolu çocuğunuza gösterdiğiniz saygı ile yakından ilgilidir. Çocuğunuza nasıl saygı göstereceksiniz? Çocuğunuzu dinliyor musunuz? Onu can kulağı ile ilgili bir şekilde dinleyip kendini ifade etmesine izin veriyor musunuz? Biriyle konuşmaya çok ihtiyaç duyduğunuzda nasıl birini seçersiniz?
Sizin sözünüzü kesmeyen, sizi susturup kendi derdini anlatmayan, derdinizi küçümsemeyen, ya da emir vererek konuşmayan biri olsa hiç fena olmaz değil mi? Çocuğunuz gelişim dönemi olarak sizden erken bir dönemde olabilir ama onu gerçekten dinleyen birine ihtiyaç duyuyordur. Birinin sizi dinlemesine ihtiyaç duyduğunuzda karşınızdaki kişinin nasıl bir tutum içinde olmasını isterseniz öyle dinleyin çocuğunuzu.
Gösterdiği olumlu davranışları ödüllendirin. İyi bir şey yaptığınızda ya da zor bir şeyi başardığınız da başkalarının görmesini ve takdir etmesini ister misiniz? Çocuğunuzdan bunu esirgemeyin. Siz onun olumlu davranışlarını görüp ödüllendirdikçe çocuğunuz o davranışı içselleştirecektir.
Çocuğunuz doğru ve yanlışı öğrenirken onu sevdiğinizi bilmeli. Disiplin sağlarken dayaktan medet ummak çocuğa korku ve yetersizlik hissinden başka hiçbir şey kazandırmayacaktır. Yetersizlik ve suçluluk duyguları çocuğunuzun peşini bırakmayacaktır.
Anne baba olmak belki de dünyanın en zor işi. Çocuğunuzun olacağı haberini aldığınızdan beri omuzlarınızda büyük bir yük taşıyorsunuz. Etkili bir anne-baba olmak için öncelikle insan olduğunuzu tekrar hatırlayın ve kendinize hata yapma şansı tanıyın. Eğer üzerinizdeki baskıyı hafifletirseniz daha etkili bir anne baba olacaksınız.
Çocuğunuza kurallar koyun. Çocuğunuz zaman zaman bu kurallardan hoşlanmayabilir. Bu kural yüzünden size kızabilir. Onun iyiliği için kural koymak anne-baba olarak sizin göreviniz ancak bu kural için kızmak da onun hakkı. Yetişkin olarak bizler de hoşumuza gitmeyen bizi öfkelendiren kurallarla yaşıyoruz. İşe saat 11’de gelmeyi ve öğleden sonra 2’de ayrılmayı kim istemez?
Çocuğunuzun da büyürken uymak zorunda olduğu kurallar olmalı. Eğer “zaten ömrü boyunca kurallara mahkum olacak, mümkün olduğu kadar onu kuralsız yetiştireyim” diyorsanız çocuğunuzun büyümesini geciktirirsiniz ya da ona ilelebet çocuk kalmasını öğretebilirsiniz.
Unutmayın ki siz çocuğunuzun arkadaşı değilsiniz ve kimi zaman istemediği şeyleri yapmak zorunda bırakabilirsiniz. Merak etmeyin kurallarınıza kızmasına rağmen sizi sevmeye devam edecektir.
Dört yaşındaki çocuğunuza markette tutturduğu çikolata için kural koyamıyorsanız ergenlik döneminde size haberdar etmeden geceyi dışarıda geçirmesine hazırlıklı olmalısınız.
Gelecek yazının konusu disiplin için ipuçları
Doç. Dr. Özlem Karaırmak