4552
Çocuk ve Ergen Endokrinolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serap Semiz fazla D vitamini hakkında bilinmeyenleri anlattı...
Anne babalar soğuk kış mevsiminde hastalanır kaygısıyla çocuklarını sokağa çıkarmaktan genellikle kaçınır. Ana kaynağı güneş ışığı olan D vitamini eksikliğini önlemek için de özellikle bu mevsimde çözümü gelişigüzel vitamin takviyesi uygulamakta bulur. Ancak çocuklara D vitamini takviye ederken çok dikkatli olmak gerekir, çünkü fazla doz D vitamini başta böbrek taşı oluşumu olmak üzere birçok sağlık sorununa yol açabilir!
D vitamini vücutta kalsiyum dengesinin düzenlemek, kemik mineral yapısının oluşmasını sağlamak, büyüme-gelişmeye katkıda bulunmak ve bağışıklık sistemini güçlendirmek gibi son derece önemli bir işleve sahip. Bu önemli işlevlerinden dolayı D vitamini gereksinimi, hızlı büyüme dönemlerinde artar. Çünkü eksikliğinde çocuklarda büyüme ve gelişme etkilenebilir, ciddi bir metabolik kemik hastalığı olan raşitizm ortaya çıkabilir. Çocuklara aşırı D vitamini takviyesi yapılmasının zararlı sonuçlar oluşturabilir. Aileler, özellikle kış mevsiminde çocukları yeterince güneş ışığı alamadıkları için D vitamini takviyesine ihtiyaç duyar. Ancak D vitamini yağda eriyen ve depolanan bir vitamin olduğu için günlük gereksinimin üzerinde alındığında vücuttan kısa zamanda atılamaz. Bunun sonucunda da başta böbrek taşı oluşumu olmak üzere ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Gelişigüzel D vitamini takviyesi yapılmamalı!
Birçok multivitamin preparatında idame dozda D vitamini bulunduğuna, ancak buna rağmen ailelerin hem multivitamin, hem de sadece D vitamini içeren preparatları birlikte kullanabilir. Kimi zaman da aileler önerilen dozu yanlış uygulayabilir. Ayrıca diş çıkarma ve yürümede gecikme nedeniyle reçetesiz ya da reçeteli depo D vitaminleri gelişigüzel kullanılabilir, iştahsız veya büyüme geriliği olan çocuklara destek olsun diye aynı anda birçok vitamin preparatları verilebilir. Bunların yanı sıra gıda maddelerine ilave edilen D vitamini uygun miktarların üzerinde olabilir. İşte tüm bu etkenler nedeniyle çocukların vücudunda gereğinden fazla D vitamini depolanabilir. D vitamini yağda eriyen ve depolanan bir vitamin olduğu için, günlük gereksinimin üzerinde alındığında vücutta birikir. Bunun sonucunda da ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu yüzden D vitamini takviyesi hekim önerisi olmadan yapılmamalı.
Böbrekler başta olmak üzere birçok sistem etkileniyor.
D vitamini çok yüksek dozda alındığında D vitamini zehirlenmesi gibi önemli bir tablo gelişebilir. Bunun sonucunda; iştahsızlık, bulantı, kusma, kabızlık, idrar miktarında artış ve vücutta sıvı kaybı oluşabilir. Kaslarda güçsüzlük, hipertansiyon ve aritmi, kalsiyumun yumuşak dokularda birikmesine bağlı ciltte kaşıntı gibi sorunlara yol açabilir. Bunların yanı sıra idrarla kalsiyum atılımı arttığı için böbrekte kalsiyum birikir ve bunun sonucunda böbreklerde taş oluşabilir, hatta bu sorun böbrek yetmezliğine bile neden olabilir.
Çocuklar güneş ışınlarından mutlaka faydalanmalı.
D vitamini başlıca UV ışınları aracılığıyla deride, ayrıca besinler yoluyla provitamin olarak alınarak karaciğerde sentezlenir. Ülkemiz güneş açısından oldukça şanslı bir çoğrafyada olmasına rağmen D vitamini eksikliği yüzde 3,8-19 gibi yüksek bir oranda görülür. D vitamini eksikliğinin pek çok nedeni var: Güneş ışınlarından yeteri kadar yararlanamamak, D vitamininden zengin besinleri yetersiz tüketmek, annenin hamilelikte ve emzirme döneminde artan D vitamini gereksinimi karşılayamaması, yine annenin güneş ışınlarını yeteri kadar alamaması. Ayrıca alınan D vitaminin bağırsaklardan emilememesi, karaciğer hastalıklarında endojen D vitamini sentezlenememesi ve başta epilepsi ilaçları olmak üzere bazı ilaçların kullanılması da D vitamini eksikliğine yol açar.
Çocuklar da D vitamini eksikliğini önlemek için almanız gereken önlemler:
- Çocuğunuzun süt, karaciğer, yağlı balık ve yumurta gibi D vitamininden zengin gıdalar, süt ve süt ürünleri, pekmez, susam, fındık, fıstık, yeşil yapraklı sebzeler ve kuru baklagiller gibi kalsiyumdan zengin gıdalar ile beslenmesini sağlayın.
- Hamileyseniz veya emziriyorsanız günlük 500-1000 IU D vitamini alın.
- Çocuğunuza 1 yaşına gelinceye dek günde 400 IU D vitaminini düzenli olarak verin.
- Güneş ışınları çıplak deriye direkt temas edecek şekilde, çocuğunuzun günde en az 15-20 dakika güneş banyosu yapmasını sağlayın.
- Güneş ışınlarından faydalanabilmesi için çocuğunuzu çok sıkı giydirmeyin.
- Kışın güneşini her zaman görmek mümkün olmadığı ve güneş ışınları yeryüzüne eğik geldiği için kış aylarında doktorunuzun önerdiği idame dozda D vitaminini uygulayın.
Çocuğunuzda D vitamini eksikliği var mı?
- Kafa kemiklerinin pinpon topu gibi çökmesi,
- Alın çıkıklığı, kafa şeklinde değişiklikler,
- Bıngıldak kapanmasında gecikme,
- Kaburgalarda ve göğüs kafesinde şekil bozuklukları,
- Uzun kemik uçlarında kadeh şeklinde genişlemeler,
- Yürümede gecikme,
- Yürümeye başlayan çocukta bacaklarda X ve O şeklinde eğrilmeler,
- Başta terleme ve saç dökülmesi,
- Enfeksiyonlara yatkınlık D vitamini eksikliğine işaret ediyor.
Neslihan Kır Unan