Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu dikkat toplamada güçlük ve aşırı hareketliliği içeren sık rastlanan, çocuğun gelişimini sosyal, duygusal ve bilişsel alanlarda etkileyen, ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde başka psikiyatrik sorunların eklenmesine zemin hazırlayan nöropsikiyatrik bir bozukluktur.

DEHB’nin 3 tipi vardır:

1) Dikkat eksikliği baskın tip
2) Aşırı hareketlilik ve dürtüsellik baskın tip
3) Her iki durumun birlikte göründüğü kombine tip

 Gözlenen belirtilerin ev ve okul gibi en az iki ortamda gözlenmesi  ve kişide sorunlara yol açan yakınmaların 7 yaş öncesinde başlaması gerekmektedir.

Dikkatsizlik Belirtileri

a- Çoğunlukla ayrıntılara dikkatini veremez, dikkatsizce hatalar yapar.

b- Üzerine aldığı görevlerde ya da oyunlarda dikkati dağılır.

c- Kendisiyle karşılıklı olarak konuşulduğunda, dinliyor izlenimi alınmaz.

d- Yönergeleri izlemez ve okul ödevlerini v.b. görevlerini tamamlayamaz.

e- Görevlerini ve etkinlikleri düzenlemekte zorluk çeker.

f- Beyin gücü gerektiren görevlerden ( ders yapmak gibi) kaçınma, hoşlanmama , ya da bunları yapmaya isteksizdir.

g- Çeşitli aktiviteler için gerekli oyuncak, ders araç ve gereçleri gibi şeyleri sıkça kaybeder.

h- Konu dışı çevresel bir uyaran tarafından kolayca dikkati dağılır.

i-  Günlük olağan aktivitelere karşı da unutkanlık hali vardır.

Hiperaktivite Belitileri

a-Sürekli olarak el ya da ayaklarını hareket ettirmek, yerinde oturamayıp,oturduğu yerde kıpırdanmak.

b-Oturmasının beklendiği ve gerekli olduğu ortamlarda (sınıfta ders esnasında olduğu gibi) yerini terk edip dolaşmak.

c-Uygunsuz olmayan ortamlarda ( sınıf, kalabalık mekanlar gibi) koşmak, bir yerlere tırmanmaya çalışmak gibi davranışlar sergilemek.

d- Oyun oynarken ya da boş vakit aktivitelerinde sessiz bir şekilde davranamama, gürültü çıkararak birşeylerle oyalanabilmek.

e-Daima ‘sanki bir motor tarafından çalıştırılıyor’ şeklinde hareket halinde bulunmak.

f-Sıklıkla aşırı ölçüde konuşmak.

Dürtüsellik Belirtileri

a-Kendisine sorulmakta olan soru tam olarak tamamlanmadan, yanıtlamaya çalışmak.

b-kendisine herhangi bir şey için sıra gelmesini bekleyememek.
c- Başkalarının sözünü kesmek ya da yaptıklarının arasına girmek.

Tedavinin Önemi

Genel olarak, DEHB çocuk ve gençler için önemli bir problemdir esas etkisi aşırı hareketlilik, dürtüsellik ve dikkat eksikliği olsa da ikincil olarak akademik hayatı ve kişiler arası ilişkilerini olumsuz yönde etkiler. Dikkat eksikliği, okul başarısızlığına götürürken, dürtüsellik ve hareketlilik uygun akran ilişkileri geliştirmeyi engeller. Bu durumlarda çocuk, anne baba beklentilerini karşılamakta zorlanırlar ve aile içi ilişkilerde bozulmalar görülebilir. Ergenlikte ise risk alma davranışlarının arttığına, uyuşturucu kullanımı, okuldan kaçma, atılma gibi risk alıcı davranışlara rastlanır. Tüm bunlar çocuklarda depresyon ve düşük özgüven yaratabilir. Görüldüğü gibi birincil problem olan DEHB geniş bir ikincil problemler yaratma etkisine sahiptir ve bu karmaşık durumda iyileşme daha zor sağlanacaktır.

Tedavi

DEHB’nin tedavisine yönelik iki temel yaklaşım vardır. Bunlardan biri psikolojik diğeri ise fizyolojiktir. Psikolojik yöntemler, psiko-eğitimsel müdahaleler, evde kural takibi için aileye yönelik müdahaleler, davranış sorunlarına ve okul odaklı öğrenme güçlükleri ile başedebilmek için okul odaklı müdahale ve kendini düzenleme becerilerini geliştirecek çocuk odaklı müdahaleler olarak sınıflanabilir. Fizyolojik yöntemler ise ilaçla tedavi ve diyet değerlendirmesi ve müdahalesidir. Çocuğun nasıl bir tedavi sürecine ihtiyacı olduğunu belirlemek ve bu tedaviyi sürdürmek psikolog, okul psikolojik danışmanı,  ve psikiyatrist işbirliği ile mümkündür.

Uzman Psikolog

Asli BENK