İkisi sürekli beraber. O kadar birlikte ki söylenişi bile birlikte. Duygular ve düşünceler… Sürekli birlikte anılan şeyler, bir süre sonra bir algılanırlar. Duygu ve düşünceler de aynı dertten mustarip. Çoğu zaman bu iki kavramın birbiri yerine, ya da yanlış şekillerde kullanılışına şahit oluyorum. “Beni sevmiyormuş gibi hissediyorum” cümlesi örneğin, bir duygu değil düşünce barındırır. Bu düşüncenin yaratacağı duygu üzüntü ya da kızgınlık olabilir. Oysa duygular ve düşünceler iyi bir ikili olsa da birbirinden farklı şeylere denk düşerler.

Duygu, olaylara verdiğimiz bir tepkidir ve çoğunlukla tek bir sözcükle ifade edilebilir. Duyguların kalpten geldiğini söylemeye alıştıysak da aslında onları çoğunlukla beynimizde Amygdala adı verilen bir bölüm yönetir. Mutluluk, üzüntü, şaşkınlık, kızgınlık birer duygudur. Duygulara bedensel tepkiler neredeyse otomatik olarak eşlik eder. Örneğin korktuğumuzda kalp atışlarımız hızlanır, heyecanlandığımızda midemizde kelebekler hissederiz.

Düşünce ise olayları anlamlandırmak, analiz etmek, sonuca ulaşmak için yaptığımız düşünme eyleminin sonucudur. Düşünce bir sözcüğe indirgenemez, genelde bir cümledir. Bisiklet kullanmayı beceremediğinizi düşünebilirsiniz, yaşamınızın amacını da, yarınki programınızı da. Beynin pek çok bölümünü düşünceler için kullanırız, ama bu yazıda bahsettiğim tarzda düşüncelerin oluştuğu yer beynin ön bölgeleridir.

Duygular ve düşünceler çoğu zaman birbirine bağlıdır. Deminki örneklerden birini devam ettirirsem, şöyle bir örnek verebilirim: Bisiklet kullanmayı beceremediğinizi düşünmeniz, üzüntü hissetmenize neden olabilir. Ya da kızgınlık hissederken kızdığınız diğer şeyler aklınıza gelebilir. Her düşünce bir duygu ya da tam tersine her duygu bir düşünce yaratıyor gibi görünmeyebilir, çünkü bazı şeyleri bilinçaltımızda yaşarız. Ama aslında duygu ve düşünceler bağlıdır. Durup dururken, sebepsizce daha sinirli hissettiğiniz günler mesela; aslında çok derin düşündüğünüzde bu sinirliliğin zihninizin gerilerinde bir düşünceye ya da eski bir anıya dayandığını fark edebilirsiniz.

Dahası, duygu ve düşünceler davranışlara bağlıdırlar. Nasıl hissettiğimiz de nasıl düşündüğümüz de davranışlarımızı, dolayısıyla hayatımızı etkiler. Yaşadığımız çoğu problemde de biz fark etmesek de duygu, düşünce ve davranışların yarattığı döngü etkilidir. Bilişsel Davranışçı Terapi bu döngü üzerinde terapist ve danışanın çalışması ile etki eder.

Siz de kendi hayatınızda duygu, düşünce ve davranışlarınızın arasındaki bağlantılara daha duyarlı olarak yaşadıklarınıza dair farkındalığınızı arttırabilirsiniz ve gereken yerlerde problemleri fark edip duygunuzu, düşüncenizi ya da davranışınızı değiştirerek zorlukların üstesinden gelebilirsiniz.

Uzman Klinik Psikolog Nazlı Akay