Toplumumuzda duyguların ifade edilmesi çoğu zaman onaylanan bir durum değildir. Örneğin erkeklerin kadınlar kadar duygularını göstermeleri birçok yerde onaylanmaz, çünkü erkek rolüne uygun olmadığı düşünülür. Duygularımızı anlamak ve birbirinden ayırt etmek için yoğun bir çaba harcadığımızı düşünmüyorum. Ne hissettiğimiz sorulduğunda genellikle bir süre duraklıyoruz ve otomatik olarak cevabımız duygularımızdan ziyade düşüncülerimiz oluyor.

Duygularımızı tanımak ve bunları doğru olarak ifade etmek neden önemli? İnsan kendisini doğru ifade edemediğini düşündüğünde, anlatmak istediğinin karşısındaki kişiler tarafından anlaşılmadığına inandığında kırılır veya öfkelenir. Ya kendini yeniden anlatmak için çaba gösterir; ya hissettiği öfkeyi davranışları ile dışarıya yansıtır ya da anlaşılmadığı düşüncesi ile içine kapanır.

Çocuklar genellikle duygularının ne olduğunu bilmezler ve hissettiklerini bildikleri şekilde yani davranışları ile dışarı yansıtırlar. Hepiniz çocuğunuz oyun oynarken sinirlendiğinde bunu söylemek yerine oyuncağını fırlatarak ya da bağırarak kendisini ifade etmeye çalıştığını gözlemleriz.

Çocuklarımızın duygularını tanımaları ve daha iyi ifade edebilmeleri için neler yapılabilir:

1. Duyguyu çocuğunuzun rahatlıkla anlayabileceği kelimelerle kitap, film veya resim kullanarak açıklayın. Çocuklar için görsel olarak ve kendilerinin aktif olarak katılımını sağlayan etkinliklerde daha kalıcı öğrenme sağlarlar.

2. Duyguları ile çocuklarınızın nasıl başa çıkabileceklerine dair bilgi verin. Bu örnekler arasında duyguların uygun yollarla ifade edilişi kadar uygun olmayan örneklerin de yer alması yararlı olacaktır. Buna geçmeden önce çocuklarınızın duyguları tanıması önemlidir. Bu amaçla kullanabileceğiniz yöntemler şunlar olabilir :

• Gerçek hayattan örnekler verin ya da o an yaşanan bir olayın hemen ardından bu bilgilendirmeyi yapın. Örneğin “….. Kızgın görünüyorsun. Ne yapabilirsin? İstersen yardım isteyebilirsin ya da derin bir nefes aldıktan sonra yeniden deneyebilirsin. Ne yapmak istersin?”

• Çocuklarınızın sıklıkla karşılaştığı örnekleri alarak, yaşanan duruma ne şekilde tepki vereceği hakkında konuşabilirsiniz. Örneğin “Dün kardeşin arabası ile oynamana izin vermediği için üzgündün. Kardeşin sana arabası ile oyun oynamana izin vermediğinde ne yapabilirsin?”

• Çocuk kitaplarını kullanabilirsiniz. Örneğin sence kitaptaki bu kahraman şu an ne hissediyor olabilir? Sen daha önce böyle hissettin mi? Hangi durumlarda bunu hissettin?

• Çocuklarınıza örnekler verirken basit ve bol görsel malzeme kullanarak durumu anlatmaya çalışın ve mümkün olduğu kadar hayatında yaşadığı örneklerden vermeye çalışın.

3. Çocuğunuz duyguları hakkında konuşmaya başladığında onu gerçekten takdir edin. Duygularımız hakkında konuşmanın doğru olduğunu; bunu göstermek noktasında bizlerinde çaba göstermesi gerektiğini belirtin.

4. Her durumda çocuğunuzun duygularını ifade etmesi için fırsat verin. Örneğin oyun oynarken, araba yolculuğunda, yemek yerken gibi. Bu şekilde çocuğunuz farklı durumlarda hissettiklerini ifade etmeyi öğrenmiş olacaktır. Duygularla ilgili konuşmaları yaparken çocuğunuzun son derece sıkıntılı olduğu bir durumda olmadığından emin olun. Eğer çocuğunuz yemek sonrasında yemesi gereken kurabiye için beklemek istemediğinden dolayı sıkıntı yaratıyorsa; o an duygularla ilgili konuşmak çok faydalı olmayacaktır.

5. Çocuklarınızla duygularını öğrenmesi için yaratıcı oyunlar kullanabilirsiniz. Örneğin, bir ayna alıp çocuğunuzun bir duygusunu yüz ifadesini yansıtmasını isteyin ve siz de ayna olarak onun duygusunu tanımaya çalışın.

Çocuklarımızla duygularla ilgili olarak çalışma yapmadan önce kendimizin de duygularımızı ne kadar tanıdığı hakkında bir değerlendirme yapmamız faydalı olacaktır. Çocuklar duygularını ifade ederken yetişkinlere göre daha rahattırlar; bu nedenle sizler de onlarla ne kadar açık olursanız onların kafasında daha az soru işaretlerin oluşmasına neden olursunuz.

DUYGULARIMIZDAN BAZILARI

Duygularımızı daha yoğun paylaştığımız nice güzel günler olması dileği ile …

Psk.Dnş. Selda Mutlu

Yararlanılan Kaynak :

http://csefel.vanderbilt.edu/familytools/teaching_emotions.pdf