Bir ailenin çocuk evlat edinmeye karar vermesi son derece zordur ve bu kararın arkasından da uzun ve yorucu bir yasal süreç başlar. Aileler çocuk sahibi olamadıkları zaman veya ailelerini genişletmek istediklerinde anne babası tarafından bakılamayacak çocuklara sahip çıkıp, ailelerine katmak isteyebilirler. Bunun için devlet kurumlarına başvuruda bulunma, akrabalarından ya da çevrelerinde çocuklarına bakamayacak durumda olup evlatlık vermek isteyen ailelerden edinme yolları kullanılmaktadır.

Evlat edinme, üzerinde çok fazla konuşulabilecek son derece hassas konulardan bir tanesidir. Anne babalar ve çocuklar açısından duygusal yoğunluk taşınan bir konu hakkında tüm detaylara değinmek çok mümkün değildir. Her olay bir noktada kendi içerisinde özgündür ve koşullar da birbirinden farklılık gösterir. Bu nedenden dolayı burada temel bir iki noktanın üzerinde durulması amaçlanmaktadır.

Ailenin evlat edinmeye karar verme sebepleri önemli faktörlerden biridir. Kadın ve erkeğin çocuk sahibi olamadıkları durumda, çevresindekilerin baskısı ile evlat edinme sürecine başlıyorlarsa bunu ne kadar isteyip istemediklerinin bir daha irdelenmesi önemlidir. Bazı aileler çocuk sahibi olamadıklarından dolayı suçluluk duygusu içerisinde olabilir ya da eşler bu durum için birbirlerini suçlayabilirler. Bunlar da ilerleyen süreçlerde çocuk ile ilişkiyi etkileyen durumlardır.

Bazı aileler evlat edindikleri çocuklarından gerçeğin gizli tutulması adına yoğun bir çaba içerisine girebilirler. Gerçekleri öğrendiği taktirde onları bırakıp gideceği, kendilerini eskisi gibi sevmeyeceği, ailesini arama çabası içerisine girecekleri gibi birçok düşünce içerisinde olabilirler. Bazı ailelerin özellikle çocuklarını bebeklik döneminde almak istemesinin sebepleri arasında bunlar yer alabilir.

Evlat edinilen çocuklarla ilgili gündeme gelen temel sorulardan ilki çocuğa bunun açıklanıp açıklanmaması gerektiğidir. Aile için büyük bir sır niteliğini taşıyan durum, çocuğa yaklaşımınızın yanı sıra ona sürekli olarak istemeden de olsa yalan söylemenize neden olacaktır. Çocuk bunu öğrendiğinde kendisine yalan söylenildiğini bildiği için, hiçbir konuda kendisine doğrunun söylenilmediğine inanacaktır. Çocuğun bunu başkalarından öğrenmesi de oluşturulmuş olan güven bağının ciddi şekilde zedelenmesine, kendini kandırılmış hissetmesine sebep olur.

Çocuğa bunu söylemek için uygun bir zaman var mıdır en çok sorulan sorulardan bir diğeridir. Çocuklara ne zaman söyleneceği ile ilgili olarak bazı uzmanlar 3-6 yaş dönemi öncesi bebeklerin nereden geldiği soruları ile birlikte söylenmesi gerektiği, bazıları da ergenlik dönemi öncesi yapılması gerektiği ile ilgili görüşleri vardır. Bunun ilerleyen yaşlara kalmadan çocuğun yaşına uygun şekilde söylenmesi gerekir.

Açıklanmanın yapılması için uygun zaman ya da sizlerin hazır olduğu bir durum olmayacaktır belki, ama öncelik çocuğa en az zarar verecek şekilde durumun aktarılması gerektiğidir. Çocuğa evlat edinildiği bilgisi paylaşıldıktan sonra bir takım soruların ve isteklerin de beraberinde gelmesi normaldir.  Çocuk biyolojik anne babasının kimler olduğunu, neden evlatlık verildiğini ve onların hayatta olup olmadığı sorularını sorabilir. Bu sorulara ailelerin açıkça çocuğun yaşına uygun olarak cevap vermeleri gerekir. Aileler belki yeterli bilgiye sahip olmayabilirler. Mümkün olduğunca sorularına geçiştirmeden ve doğru olarak yanıt vermeye çalışılması önemlidir. Çocuğun öğrendiği bilgiler dahilinde bu durumu anlamlandırmaya çalıştığını ve kendi kafasında ortaya çıkan sorulara cevap verme çabası içerisinde olduğu unutulmamalıdır. Çocuğun sorular sorması ve bunların cevaplarını araması sizleri sevmediği anlamına gelmez.

Çocuklardan bazıları için öğrendiklerini özümsemesi ve aile içi ilişkilerin yeniden dengeye oturması için zaman geçebilir. Bu süreçte bir şey yapmasına izin verilmediğinde “Siz benim gerçek annem babam değilsiniz” diye tepki gösterebilir ya da kendisine kötü davranıldığını düşündüğü durumlarda biyolojik anne babasının onu gelip bu hayattan kurtaracağı yönünde fanteziler kurabilir. Bunların yanı sıra biyolojik ailesi ile ilgili bilgiler sınırlıysa veya öğrendikleri kendi içerisinde bir takım olumsuzluklar taşıyorsa, kafasında gerçekle ilişkili olmayan bir tablo oluşturabilir ve buna sığınabilir.

Çocuğunuza evlatlık olduğu bilgisi sizin tarafınızdan uygun bir şekilde anlatılarak aktarılsa dahi, sonrasında bazı kaygılar ve korkular yaşayabilir. Bir defa bırakıldıktan sonra sizler tarafından da terk edilebileceği şeklinde düşünceye kapılabilir. Sabır ve anlayışla yaklaşarak, onun sizin tarafınızdan bırakılmayacağına dair güven duygusunun oluşması için zaman tanımalısınız.

Ailelerin evlat edinme sürecinden önce bir çocukları varsa, çocuğun yaşı küçük olması nedeni ile aileye yeni katılan üyenin evlatlık olduğu bilgisi paylaşılmıyorsa, bu noktada da başka bir sorun ortaya çıkacaktır. Diğer çocuğunuzu sırrınıza ortak ederek, ona yanlış bilgi veriyor olursunuz. Bunun da çocuğunuz ile ilişkinizi ne kadar olumsuz etkileyeceğinizi belirtmek yanlış olmayacaktır.

Son olarak aileler için zor kararlardan bir tanesi de çocukların biyolojik anne babasını görmek istemesi durumunda verilecek karardır. Bu kararın verilmesi halinde ve sizlerin bulunduğu yeri bildiğiniz varsayılırsa, çocukların ne şekilde tepki göstereceklerini tahmin etmek son derece güç olacaktır. Aslında aynı durum biyolojik anne babalar için de geçerlidir. Bu karşılaşmayı çocuklar istese bile, karşı taraf istemeyebilir. Bu durumda kararın alınması ve çocukla ailelerin hazırlanması için bir uzmandan destek istenebilir.

Psk. Dnş. Selda MUTLU