Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nde, satrancın ilköğretim çağındaki çocukların zeka düzeylerini arttırarak, problem çözme becerilerini geliştirdiğini kanıtlayan bir araştırma yapıldı.

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümünce, Öğretim Görevlisi Dr Mustafa Aydın Başar’ın başkanlığında,”satranç eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin problem çözme becerilerine etkisi” konulu bilimsel araştırma yapıldı. Araştırmada satranç dersinin verildiği ve verilmediği zihinsel becerileri ve gelişimleri birbirine benzeyen iki ayrı sınıfın öğrencileri incelendi. Öğrencilere problem çözme becerilerine yönelik ön test uygulanarak satranç eğitimi verildi. Eğitim sonrasında, her iki gruba uygulanan son testin sonuçlarında,satranç oynayan öğrenci grubunun zeka düzeylerinde artış olduğu, problem çözme becerilerinde gelişme kaydedildiği gözlendi.

Dr. Başar, Anadolu Ajans muhabirine yaptığı açıklamada, araştırma kapsamında yapılan bilimsel deneylerin, satrancın çocukların problem çözme becerisini geliştirmesinin yanı sıra zekalarını, hayal güçlerini, şekil ve uzay bilgilerini, analiz ve sentez yapma, planlama, kavrama yeteneklerini güçlendirdiğini ortaya koyduğunu ifade etti.

SATRANÇ KİŞİSEL GELİŞİMİ DE ETKİLİYOR

Mustafa Aydın Başar, ayrıca satrancın çocukların kişisel gelişimini de olumlu yönde etkilediğini savundu. Özgüven eksikliği yaşayan çocukların, rakibinin bir hamlesi durumunda oyunu bitmiş kabul ettiğini ifade eden Başar, günlük yaşamında düzensiz ve plansız olan çocukların, oyunu bir anda kaybettiğini belirtti.

Satrancın, planlı hareket etmenin önemini kavratarak, süratli ve doğru düşünebilmeye yardımcı olduğunu bildiren Başar,”satranç oynamaya başlayan çocuklar daha düzenli ve sistemli düşünmeye başlıyor. Özgüven eksikliği yaşayan çocuklar ise kendine güven duygusunu aşılayarak başarısızlık karşısında kaçmıyor” dedi.

HER ÇOCUK SATRANÇ ÖĞRENMELİ

Başar satrancın başta A.B.D., Venezüella, Bulgaristan, İzlanda, Kanada ve İspanya gibi ülkeler olmak üzere 30 ülkenin okullarında ders olarak okutulduğunu, Türkiye’de ise 4 yıldır ilköğretim okullarında seçmeli ders olarak okutulduğunu söyledi.

Çocukların kişisel gelişimlerinde ve zeka düzeylerinde büyük önem taşıyan satrancın her çocuk tarafından öğrenilmesi gerektiğini ifade eden Başar, eğitimcilerin ve ailelerin çocukları satranca yönlendirmesi gerektiğini kaydetti.

NASIL YARDIM ETMELİ?

Okulda satranç öğrenen çocuklar hiç şüphe yok ki evde de pratik yapmak isteyecektir. Araştırmalar evde ailelerinden yapıcı yardım alan çocukların diğerlerine göre çok daha ileri düzeyde olduklarını göstermektedir. Ancak birçok aile çocuklarına yardım edecek kadar satranç bilgisine sahip olmadığını düşünüyor. Bir kısım aileler ise çocuklarıyla oynamaya çalışırken kendi kötü alışkanlıklarını çocuklarına aktarıyor. Bazılarının ise ya vakti yok ya da niyeti.

OYUN OYNARKEN

Çocuğunuzla satranç oynarken kullanabileceğiniz birkaç ipucu: 

• İlk oyunlarda çocuğunuzun tüm taşlarına karşı, sadece Şah ve piyonlarınızla oynayın. Eğer çocuğunuz sizi yenerse, bir sonraki oyunda bir At ilave edin. Aynı seviyeye gelene kadar taş eklemeye devam edin.
• Çocuğunuzun fark edip etmeyeceğini görmek için oyun sırasında birkaç bariz hata yapın. Yaptığınız hatayı görmesine yardım etmek için “Yanlış mı yaptım acaba” gibi cümleler kurabilirsiniz.
• Kolaylıkla kazanabileceğiniz bir pozisyona sahip olduğunuzda yer değiştirin, böylelikle çocuğunuz kazanan tarafta olsun.
• Her oyunda çocuğunuza birkaç kez tahtayı çevirerek yer değiştirme hakkı verin.
• Oyun sırasında kendi hamlelerinizi açıklayarak, çocuğunuza da kendi hamlelerini açıklama fırsatı verin. Oyun sırasında, “Şimdi Atımı oynuyorum, Atları oyunun başında çıkarmak iyidir veya Vezir’i tehdit ediyorum, bir sonraki hamlede ne oynaman lazım” gibi şeyler söyleyebilirsiniz. 

SATRANCIN KATKI YAPTIĞI YANLAR

• Konsantrasyon
• Kendi kendine hakim olma
• Mantıklı düşünce
• Planlama
• Hesaplama
• Göz beyin koordinasyonu
• Görselleştirme
• İleriyi düşünme
• Seçenekleri değerlendirme
• Somut analiz
• Soyut düşünce
• Uzun vadeli planlama
• Okuma yeteneği
• Farkındalık
• Kendi hareketlerinden sorumluluk duyma
• Sportmenlik
• Ahlak
• Takım ruhu
• Gurur
• Motivasyon
• Araştırma yeteneği
• Estetik değerlendirme
• Başarı ve yenilgiyi kabul etme