Tırnaklarınızı yer misiniz?

Koparır mısınız?

Sivilcelerinizi sıktınız mı?

Kilonuza taktınız mı?

Sık sık görünüşünüzü mü değiştiriyorsunuz?

Dahası, kendinize zarar verdiniz mi?

Sebebini anlamak ister misiniz? Cevabınız evet ise size bir sorum daha var:

Neden streslisiniz?

Stres, karşılayamadığımız veya karşılayamayacağımızı düşündüğümüz ideallerin/zorlukların bizde yarattığı baskıdır. Bu baskı süregider, çünkü baskıyı dağıtacak bir çözüm yolunu henüz bulmamışızdır ya da uygulayamıyoruzdur. Örneğin iş yerinde yükünüz ciddi olarak arttı. Yükünüzü azaltamıyorsunuz çünkü bulunduğunuz pozisyon bunu gerektiriyor. Patronunuzla konuşamıyorsunuz çünkü bunun onun gözünde olumsuz bir algı yaratacağını biliyorsunuz. İşten de çıkamıyorsunuz çünkü geçimine destek sağlamanız gereken bir aileniz var. Dolayısıyla içinde bulunduğunuz ortamı tam olarak kontrol edemez, zorlanmaya başlarsınız.

Aşırı stres zorlayıcı olduğunda zihnimiz bazen farklı bir şey yapar: Hayatımızdaki kontrolü ele almak adına kontrol edebildiğimiz şeylere yönelir.

En kolay kontrol edebildiğimiz şey ise bir tanedir: Bedenimiz. Çoğu zaman farkında olmadan stresimizi bedenimizle uğraşarak azaltmaya çalışırız. Bedenimiz sadece bizimdir; onu değiştirmek için kimseden icazet almamız gerekmez. Yaptığımız tüm değişiklikler sadece bizi etkiler. Çoğu insanda tırnak yeme, sivilcelerini sıkma gibi davranışlarla kendini gösteren bu durum bazı insanlarda saçlarını koparma, yeme bozuklukları, bileklerini kesme gibi davranışlara evrilebilir.

Ne yapabiliriz? Bahsettiğim örneklerden daha hafif ölçekli olanlar için kendini biraz daha dikkatli dinlemek yeterli. Tırnağınızı yemeye başladığınız anda aklınızdan ne geçiyor ya da daha basiti, birkaç dakika hiçbir şey yapmıyor ve dikkatinizi hiçbir şey vermiyorken neyi düşünüyorsunuz? Sonraki adım, bunu uygun şekilde ifade etmek. Çünkü sadece ortaya açıkça serilen problemler çözülebilirler. İsterseniz liste yapın, isterseniz günlük tutun, isterseniz arkadaşlarınızı, isterseniz uzun doğa yürüyüşlerini değerlendirin. Değiştirilebilir ve kontrol edilebilir olan başka şeylere odaklanmak da uygun bir çözüm. Örneğin düşüncelerimiz... Yukarıdaki örnekten hareketle, eğer işte stres yaşıyorsak ama işi bırakamıyorsak, bu durumu düzeltebileceğimiz düşüncesini değiştirerek iş süresini daha eğlenceli kılmaya ya da iş dışı zamanları verimli değerlendirmeye odaklanabiliriz. Yukarıda örneklendirdiğim daha ağır durumları aşabilmek için ise bir uzman desteği almak şart.

Stresten ne yazık ki kaçış yok. Önemli olan, stresin bedeninizle iletişiminizi bozmasına izin vermemek. Bunun için gerekli olan biraz dikkat, biraz da motivasyon... Her şey sizin elinizde.

Uzman Klinik Psikolog Nazlı Akay