Bir önceki yazımda şiddetin farklı yönleri olduğunu kaleme almıştım. Okumamış olanlar buradan okuyabilirler. Ne üzücüdür ki şiddete maruz kalan çocukların zaman zaman şiddet uygulayan tarafta da yer alabildiklerini görmekteyiz. Çocukların şiddet uygulamasının birden fazla sebebi olabilir. Her şeyden önce çocuklar bir çok davranışı gözlemleyerek ve model alarak öğrenir. Devamlı şiddet uygulayan ve bunun karşılığında ceza almayan büyüklerini gözlemleyen veya devamlı şiddet gören çocuklar, kendisinden güçlü olmayan akranlarına ve hatta hayvanlara şiddet uygulamaya başlayabilir. Çocuklarının şiddet uygulamasını önlemek isteyen ebeveynler öncelikle iyi bir örnek olmalıdır. Eğer siz sorunlarınızı bağırmak ve şiddete başvurmak yerine diyalog kurarak çözerseniz, çocuğunuz da şiddet dışında başka yollar olduğunu öğrenmiş olur.

Çocuklar ebeveynlerinin davranışlarını gözlemleyip taklit ettiği gibi, yaşıtlarının davranışlarını da model alıp taklit edebilirler. Arkadaşları tarafından kabul görmek veya kendilerini kanıtlamak için şiddet uygulamaya başlayabilirler. O yüzden arkadaş seçiminin önemli bir rolü vardır. Çocuğunuzun zorba arkadaşlar edinmesine engel olabilirseniz, çocuğunuzun şiddet uygulayıcı olmasını da engelleyebilirsiniz.

Çocukların şiddete yönelmesinde televizyonun ve medyanın çok büyük etkisi vardır. Günümüzde televizyon ve internetin rahatlıkla ulaşılabilen kitle iletişim araçları olması sebebiyle çocuklar kitap okumak yerine şiddet unsuru içeren televizyon programlarını veya youtube videolarını izlemeyi alışkanlık haline getirdiler. Ekranda gördüklerini ve duyduklarını model almaları nedeniyle çocuklar, kendinden başkalarına şiddet uygulayan ve bundan zevk alan davranışlar sergileyebiliyor. Televizyonun saldırganlık etkisini azaltmak için, çocukların hangi programları izlediği takip edilmeli ve televizyon izlemeleri sınırlandırılmalıdır. Aşırı kontrollü olmak ters tepebileceği için, ailenin çocuğa bu sınırların neden konulduğuna dair mantıklı bir açıklama yapması da çok büyük önem taşımaktadır.

Dışarıda arkadaşları ile oyun oynamayan, kendisini odasına kapatıp tüm vaktini bilgisayar oyunu oynamakla geçiren veya tüm iletişimini sosyal medyadan sağlayan bir neslin arkadaşlıkları da sanal bir hale büründü. Sosyalleşme azaldıkça empati becerisi de yok olmaya başladı. Arkadaşına şiddet uygulayan bir çocuğun empati kurmayı öğrenmesi için, ona neden şiddet uygulamaması gerektiğini açıklamalısınız. “Sen arkadaşına vurduğunda arkadaşın ne hissetmiştir?” ve “Bir başkası sana bunu yapmış olsaydı, ne hissederdin?” gibi sorular sormak size yardımcı olabilir. Aynı zamanda, şiddete karşı olumsuz tutumunuzu da sıklıkla dile getirmelisiniz.

Çocuklar zaman zaman, ailelerine kızdıklarında veya ailelerinden ilgi görmediklerinde şiddete başvurabilirler. Anne ve babalarına vurmak yerine, hırslarını başkalarından çıkarabilirler. Eğer çocuğunuzun hobi edinmesine veya sporla ilgilenmesine destek olursanız, çocuğunuzun enerjisinin başka bir yöne çevrilmesini sağlayarak çocuğunuzun şiddet uygulayıcısı olmasını engelleyebilirsiniz.

Psikolog Balsu Uğurluoğlu