Özel gereksinimli çocukların (otizm-down sendromu-zihinsel yetersizlik vb.) hem sosyalleşmeye hem de akademik konularda ilerlemeye ihtiyaçları vardır. İlkokula başlama zamanıyla özel gereksinimli çocukların bazıları ayrı okula gidiyor olsa da, çoğu kaynaştırma öğrencisi olarak eğitim almaya başlamaktadır. Kaynaştırma öğrencisi olarak okula başlamalarıyla nelere dikkat edilmesiyle, nelerin-nasıl yapılmasıyla ilgili bazı belirsizlikler de ortaya çıkmaktadır.

Kaynaştırma öğrencisi olan özel gereksinimli çocuklar bilişsel, davranışsal, duygusal ve sosyal yönlerden birbirilerinden farklılık göstermektedirler. Bazıları akademik olarak sınıf düzeyinde olmakla birlikte, bazılarının da sınıf müfredatını takip edemeyecek durumda olduğu bilinmektedir. Bu da her kaynaştırma öğrencisi için aynı öğretimlerin, aynı sınavların yapılamayacağını göstermektedir. Her kaynaştırma öğrencisi için bireysel değerlendirme yapılması, geliştirilmesi gereken akademik,  sosyal, duygusal ve davranışsal becerilerinin belirlenmesi gerekmektedir. Sonra kaynaştırma öğrencisi için yapılan değerlendirmeler sonucunda bireyselleştirilmiş eğitim programının oluşturulması ve programda yer alan hedeflerin öğretilmesi sağlanmalıdır.

Sınav yaparken, kaynaştırma öğrencisinin BEP’inin (bireyselleştirilmiş eğitim programı) göz önünde bulundurulması ve bireysel özelliklere dikkat edilmesi gerekmektedir.  Ayrıca, arkadaşları sınav olduklarında, kaynaştırma öğrencisinin de sınav yapılmasının (yapabileceği sorular sorulmalı) sosyalleşmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir ve sınav amacının not olarak düşünülmemesi gerekmektedir.

ÖNERİLER

        * Otizmi olan öğrenciniz yazı yazmak istemiyorsa, yazı yazmaktan hoşlanmıyorsa, yazılı sınav yapmak yerine sözlü sınav yapılabilir.

        * Otizmi olan öğrencilerinize yoruma dayalı, ana fikir içeren sorular sorulmayabilir.

        * Otizmi olan öğrencinize deyim ya da atasözlerini yorumlamalarını içeren sorular sorulmayabilir.

        * Sınav sorularının puntosu ve satır aralığı daha fazla yapılabilir.

        * Soru sayısı daha az olabilir.

        * Gerekiyorsa daha fazla süre verilebilir.

        * Matematik dersinde kaynaştırma öğrencisi sadece toplama ve çıkarma biliyorsa, toplama ve çıkarma içeren sınav yapılabilir.

        * Soruları yanlış okuyorsa (örnek öğrenme güçlüğü olan öğrenci), sorular ona okunabilir.

        * Kısa cevaplı sorular sorulabilir.

        * Çoktan seçmeli sorular sorulabilir.

        * Sınavlarda ihtiyaç duydukları desteklerde bulunabilir (ipuçları sunmak gibi).

        * Görme yetersizliği olan kaynaştırma öğrencisine grafik ve şekil sorularında zorlanacak öğrencilere bunlar sorulmayabilir.

        * Görme yetersizliği olan kaynaştırma öğrencisine sınav sorularını okuyacak ve yazacak birinin görevlendirilmesi yapılabilir.

        * Fiziksel yetersizliği olan kaynaştırma öğrencisinin sınavı yazılı yerine sözlü yapılabilir ya da bilgisayar kullanarak (eğer biliyorsa) soruların cevabını yazması sağlanabilir.

        * Yazı yazmayı bilmiyorsa, ayrıca konuşamıyorsa da davranışları gözlenerek değerlendirme yapılabilir.

        * Sınıf müfredatını takip edemeyen kaynaştırma öğrencisine sorulacak sorular ve cevapları önceden verilebilir.

        * Bu verilen sorulardan bazıları (10 sorudan 5 tanesi gibi) sınavda sorulabilir.

        * Çizgisiz A4 yerine çizgili bir A4 verilerek sınav yapılabilir (satırı takip edebilmesi ve yazabilmesi için)

        * Sorular farklı renklerle sorulabilir.

        * Görsellerden yararlanılabilir.

        * Soruların tamamını üst üste sormaktansa soru ve sorunun altına cevap için boşluk bırakılabilir (soru-cevap, soru-cevap şeklinde).

Bu önerilerin genel öneriler olduğu, çocukların bireysel, duygusal, sosyal, fiziksel, davranışsal özelliklerine göre uyarlanması ve bireyselleştirilmesi gerekmektedir.

Adnan ARI

Psikolojik Danışman / Özel Eğitim Uzmanı