Sınıflama

1. Hafif Düzeyde Zihinsel Yetersizlik: Zeka Bölümü 50-55 ile 70 arasıdır. Bu tanıyı almış bireylerin eğitim dönemi içinde, sınırlı seviyede destek eğitim hizmetlerine ve özel düzenlemelere ihtiyaçları vardır. Akademik konuları (okuma-yazma, basit problem çözme, para kullanma gibi) öğrenirler. Daha çok üst sınıflarda farklılıkları anlaşılır. İlkokulda okuma-yazma ve aritmetik gibi temel konulara, ortaokulda ve lisede ise, mesleki eğitim ve çalışma programlarına ağırlık verilmektedir.

2. Orta Düzeyde Zihinsel Yetersizlik: Zeka Bölümü 35-40 ile 50-55 arasıdır. Bu tanıyı almış olan öğrencilerin, temel akademik, günlük yaşam ve iş becerilerinde yoğun özel eğitime ihtiyaçları olduğu belirlenmektedir. Yaşları ilerledikçe zihinsel, sosyal ve motor gelişim alanlarında akranlarıyla aralarında mesafe daha da açılır. Fiziksel yetersizlikler ve davranış problemleri hafif düzeydekilere göre daha fazladır.

3. Ağır Düzeyde Zihinsel Yetersizlik: Zeka Bölümü 20-25 ile 35-40 arasıdır. Bu bireyler, öz bakım becerileri ve diğer becerilerde yaşam boyu süren, yaşamın her alanında yoğun ve tutarlı bir özel eğitim ve destek hizmet ihtiyacı almalıdırlar.

4. Çok Ağır Düzeyde Zihinsel Yetersizlik: Zeka Bölümü 20-25’in altındadır. Bu bireylerin, zihinsel yetersizliği yanında başka yetersizlikleri bulunması nedeniyle öz bakım, günlük yaşam ve temel akademik becerilere sahip olmamasından dolayı yaşamı boyunca bakım ve gözetim ihtiyacı vardır.

Bu sınıflandırmalara çok katı olarak bakılmaması gerektiği ve bu sınıflandırmada bulunan çocukların bireysel farklılıkların olduğu ve tüm bireylerin aynı özellikleri taşımadıkları göz önünde bulundurulmalıdır.

Eğitim Ortamları

• Rehabilitasyon merkezleri: Aylık sekiz saat bireysel, dört saat grup eğitimi verilen merkezlerdir ve bu ücret devlet tarafından karşılanmaktadır. Özel gereksinimli çocukların bu eğitimlerden yararlanabilmeleri için, ailelerin sağlık kurulu raporu ile ikamet ettikleri ilçe Rehberlik Araştırma Merkezine (RAM) başvurmaları gerekmektedir. 

• Kreş-Anaokulu: Zihinsel yetersizliği olan çocukların bireysel eğitimlerine (özel eğitim) ek olarak, sosyalleşmelerine, oyun oynamalarına, anlama ve ifade edici dil gelişimine katkı sağlayacağı bu eğitim ortamlarına gitmeleri çok önemlidir. Çocukların bu eğitim ortamlarına aşamalı olarak alıştırılmaları (önce oyun saatlerinde gitmesi, sonra günde 2-3 saate çıkarmak vb.) önemlidir.

• Ayrı okul: Sadece zihinsel yetersizliği olan çocuklarla bir arada eğitim aldığı okullardır. Bu tür okullarda bireysel eğitim verilmekle birlikte, normal gelişim gösteren akranlarıyla bir arada olmadıkları için sosyalleşmeleri geri planda kalmaktadır. 

• Ayrı sınıf: Normal okul bünyesinde kendisine benzer özellikler gösteren akranlarıyla birlikte eğitim aldığı eğitim ortamıdır. Çocuklar bu ortamlarda bireysel eğitim almaktadırlar. Teneffüs zamanlarında, beden eğitimi gibi derslerde normal gelişim gösteren akranlarıyla da bir araya gelerek sosyalleşmeleri sağlanmaktadır. 

• Kaynak oda: İhtiyaçları doğrultusunda farklı bir ortamda eğitim aldığı diğer zamanlarda ise normal gelişim gösteren bireylerle aynı sınıfta eğitim aldığı ortamlardır. Bu eğitim ortamı da çocukların hem akademik olarak gelişmelerine hem de diğer zamanlarda akranlarıyla bir arada olmasıyla sosyalleşmesine katkı sağlar. 

• Genel eğitim sınıfı: Normal gelişim gösteren bireylerle aynı sınıfta birlikte eğitim aldığı eğitim ortamlarıdır. Burada özel gereksinimli çocuklar hem bireysel eğitim alırlar hem de akranlarıyla aynı ortamda bulunmalarından dolayı sosyalleşebilirler.

Kaynakça

• Eripek, S. (1996). Zihinsel Engelli Çocuklar (2. Basım). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Özsoy, Y., M.Özyürek ve S.Eripek. (1997). Özel Eğitime Giriş (8. Basım). Ankara: Karatepe

Yayınları.

Adnan ARI

Psikolojik Danışman / Özel Eğitim Uzmanı